Zwartbonte KI-verenigingen in Noord-Brabant

Rond de jaarwisseling 1946/47 gingen de eerste stierhouderijen in Noord-Brabant over op kunstmatige inseminatie (KI). Wouw en Dongen, samen met Udenhout, zij waren de pioniers van het eerste uur. Daarna ging het snel en duurde het niet lang of overal in Brabant hadden veehouders de gelegenheid om voor hun koeien KI toe te passen. In West-Brabant stonden uitsluitend zwartbonte stieren op de KI-stations. Onderstaande negen verenigingen bepaalden lange tijd het beeld. Vanaf 1968 was er een streven naar grotere eenheden. Aanvankelijk met het z.g. Poolstierensysteem, wat inhield dat het sperma van de betere fokstieren via diepvriessperma beschikbaar kwam over de verenigingen heen. Dit sperma werd ingevroren op de Gezondheidsdienst voor Dieren in Boxtel. Rond 1975 ontstond er een scheuring in de West-Brabantse KI, doordat een viertal verenigingen aansloot bij de KI-vereniging Z-W-Nederland in Lexmond. Als reactie hierop vormden de overige vijf verenigingen de Federatie KI-West-Brabant in Etten-Leur. De eenheid in de regio werd niet helemaal verbroken door het functioneren van de Bond voor de Rundveefokkerij in West-Brabant, die beide KI-eenheden als lid kende. De Bond speelde een belangrijke rol bij de concentratie van de melkcontrole en de fokregistratie. Toen ook nog de registratie van de gezondheidsdienst hier bij kwam ontstond in 1985 de VVB West-Brabant, die gevestigd was op het KI-station in Etten-Leur en werkzaam was over geheel West-Brabant.

KI-vereniging ‘De Samenwerking’ te Etten-Leur
Opgericht 1 april 1947
Opgericht door de fokvereniging Etten-Leur
Op 10 januari 1947 is ook gestart KI Zundert
Deze vereniging is in 1950 opgegaan in KI Etten-Leur, waarbij de naam is aangenomen van ‘De Samenwerking’.
De eerste stieren stonden bij Willem Luijkx aan de Bisschopsmolenstraat 117 in Etten-Leur.
In 1966 is een nieuw KI-station in gebruik genomen.
KI-station is gelegen aan de Sprundelsebaan 300
Voorzitters:
Kees Pijs, Etten 1947- 1967
Harrie de Bruijn, Zundert 1967 – 1972
Piet Maes, Hoeven 1972 -1977
Marinus Pijs, Etten 1977 – 1987
Secretaris
Frans Peeters
Stierbaas:
Willem Luijkx
Toon Naalden
Grootste omvang 1e inseminaties: 23988 in 1974
Grootste omvang stierenstapel: 17 in 1974
Meest gebruikte stieren: De Weere 69, Maartje’s Keimpe, Fryslȃn Willy’s Adema Pref. C
Varkens-KI van 1962 – 1968, daarna aansluiting bij Varkens KI Noord-Brabant
Samenwerking in Federatie-KI West Brabant in 1975
Hoofdstation van de Federatie KI West-Brabant vanaf 1975
Huidige bestemming KI-station: verbouwd tot landhuis
Opheffing vereniging door fusie in KI Zuid-Nederland per 1 september 1987

KI-vereniging Roosendaal
Opgericht eind 1950
Opgericht door de Fokcentrale te Roosendaal
Eerste stieren stonden bij Damen in Nispen
Station in gebruik genomen ca. 1955
KI-station is gelegen bij Rinus Gommers, Zundertseweg 91 te Roosendaal.
KI-vereniging De Westhoek is opgericht in 1951 door de fokvereniging te Oud-Gastel.
Deze vereniging had aanvankelijk geen eigen stieren.
Oud-Gastel maakte jarenlang tot 1958 gebruik van de stieren van KI Gilze.
Stieren staan in 1957 bij G. Rokx, Steenstraat 24 in Oud-Gastel.
Combinatie Roosendaal-Oud-Gastel per 1958.
Voorzitters:
Ant. Vos, Roosendaal 1950 – ca. 1968
Adr. Peeters, Rucphen ca. 1968 – 1972
Frans Peeters, Rucphen 1972 – 1987
Stierverzorger/hoofdinseminator:
Rinus Gommers
Grootste omvang 1e inseminaties: 7456 in 1975
Grootste omvang stierenstapel: 7 in 1974
Meest gebruikte stier: Gerard van de Uilkjeshof
Ontbinding Combinatie Roosendaal-Oud-Gastel in 1975
Deelname KI Roosendaal in Federatie KI West Brabant per 1 november 1975
Opheffing KI Oud-Gastel door fusie in KI ZW Nederland in 1975
Bestemming ki-station: bij woonhuis getrokken
Opheffing vereniging Roosendaal door fusie in KI Zuid-Nederland per 1 september 1987

KI-vereniging Wouw
Opgericht begin 1947
Opgericht door de Zuivelfabriek te Wouw
Station in gebruik genomen in 1953
KI-station is gelegen bij Jan Bartels, Westelaarsestraat 16 te Wouw
Voorzitters:
Petrus Elst, Wouw
Adr. van Tiggelen, Wouw
J. van Heijst, Wouwse Plantage – 1978
J. Govers, Wouw 1978 -1987
Stierverzorger/hoofdinseminator:
Jan Bartels
Grootste omvang 1e inseminaties: 4602 in 1975
Grootste omvang stierenstapel: 6 in 1968
Meest gebruikte stier: Creiltje’s Keimpe 3
In 1967 is KI Tholen aangesloten bij KI Wouw
Deelname in Federatie KI West Brabant per 1 november 1975
KI-station gesloten in 1977
Bestemming KI-station: bij woonhuis getrokken
Opheffing vereniging door fusie in KI Zuid-Nederland per 1 september 1987

KI-vereniging Wagenberg
Opgericht 25 oktober 1949
Opgericht door de fokvereniging Kring Wagenberg
Wagenberg exploiteerde geen eigen ki-station, maar plaatste de stieren
t/m 1953 bij KI Etten, van 1954 – 1961 bij KI De Langstraat, van 1962 – 1964 bij KI Dongen en van 1965 tot 1970 weer bij KI Etten.
Voorzitters:
Adr. de Graaf, Wagenberg 1949-1952
Ant. Wijne, Wagenberg 1952 – 1970
Grootste omvang 1e inseminaties: in 1969 5475
Grootste omvang stierenstapel: 5 in 1967
Meest gebruikte stier: Burghorner Ruud
Samenwerking met KI-vereniging Etten-Leur vanaf 1965.
Opheffing vereniging per 1 mei 1970.
Per die datum worden alle leden individueel lid van de KI-vereniging ‘De Samenwerking’ te Etten-Leur.

KI-vereniging Land van Heusden en Altena te Almkerk
Opgericht 16 december 1948
Opgericht door de zuivelfabriek te Nieuwendijk
Station in gebruik genomen in 1955
KI-station is gelegen aan de Hoefstraat 23 in Genderen
Voorzitter:
Co Wink, Wijk en Aalburg
Hoofdinseminator:
A. Bouwman
Grootste omvang 1e inseminaties: 8823 in 1975
Grootste omvang stierenstapel: 5 in 1972
Meest gebruikte stier: Pan 134
Opheffing vereniging door fusie met KI ZW Nederland per 1 november 1975

KI-vereniging ‘De Langstraat’ te Kaatsheuvel
Opgericht december 1950
Opgericht door de fokverenigingen in de Langstraat
Station in gebruik genomen ca. 1955
KI-station is gelegen aan de Heistraat 136 in Sprang-Capelle
Voorzitters:
Piet de Bont, Raamsdonk 1950 – 1969
Piet Klerkx, Waalwijk 1969 – 1970
Wout Zijlmans, Waspik 1970 – 1975
Inseminatoren:
Kees Meijs en Jan Roovers woonden allebei bij het station.
Grootste omvang 1e inseminaties: in 1972 6894
Grootste omvang stierenstapel: 7 in 1972
Meest gebruikte stier: Swetweyck Sikkema 103
Sluiting KI-station door stieren naar Dongen per 1972
Woonhuis bij KI-station thans nog als zodanig bewoond
Opheffing vereniging door fusie met KI ZW Nederland per 1 november 1975

KI-vereniging ‘De Combinatie’ te Dongen
Opgericht begin 1947
Opgericht door de stierhouderij Dongen
Station in gebruik genomen in 1954
KI-station is gelegen aan de Provincialeweg 152 te Oosteind
Voorzitters:
Louis Claassen, Oosteind
Jan Bastiaansen, Dongen
Secretaris/ stalbaas
Adrie Scheerders
Grootste omvang 1e inseminaties: 8329 in 1972
Grootste omvang stierenstapel: 8 in 1967
Meest gebruikte stier: Adema 209 v d Woudhoeve
Varkens-KI Kring Gilze in 1960, daarna over naar Gilze
Huidige bestemming KI-station: woonhuis
Opheffing vereniging door fusie met KI ZW Nederland per 1 november 1975

KI-vereniging ‘De Eendracht’ te Gilze
Opgericht najaar 1947
Opgericht door fokvereniging ‘De Eendracht’ te Gilze
In 1949 is gestart de KI-vereniging Rijen.
In 1951 ging Rijen samen met Gilze
De eerste stieren stonden bij v d Corput
Station in gebruik genomen ca 1954
KI-station is gelegen aan de Alphensebaan 8b te Gilze
Voorzitters:
Adr. Klijs, Gilze 1947 –
Ant. Wouters, Gilze -ca. 1959
Piet van Poppel, Gilze ca. 1959 – 1981
Jan van Boxel, Bavel 1981 – 1987
Stalbaas:
Gerrit de Vet
Harrie van Gestel
Hoofdinseminator:
Toon van Engelen
Grootste omvang 1e inseminaties: 13612 in 1976
Grootste omvang stierenstapel: 11 in 1974
Meest gebruikte stieren: Pelikaan 115, Martha’s Adema J3
Varkens-KI kring Gilze van 1961 – 1968, daarna over naar Varkens KI Noord-Brabant.
Deelname in Federatie KI West Brabant per 1 november 1976
KI-station verkocht in 1979, later gesloopt
Opheffing vereniging door fusie in KI Zuid-Nederland per 1 september 1987

KI-vereniging ‘De Oosterwijk’ te Alphen
Opgericht in 1949
Opgericht door fokvereniging ‘De Oosterwijk’ te Alphen
Station is in gebruik genomen in 1953
KI-station is gelegen aan de Oosterwijksestraat 10 te Alphen.
De KI-vereniging kende een sectie Oost voor veehouders met zwartbontvee in Oirschot, Esbeek e.o.
Voorzitters:
Giel Backx, Alphen
Graad Schellekens, Riel
Adr. Vermeer, Goirle 1977 – 1987
Secretaris/stalbaas:
André Backx 1956 – 1987
Grootste omvang 1e inseminaties: 17894 in 1975
Grootste omvang stierenstapel: 12 in 1975
Meest gebruikte stieren: Nuboxer Westfries, De Weere 48
Deelname in Federatie KI West Brabant per 1 november 1976
Het ki-station werd vanaf 1978 gebruikt voor proefstieren uit het landelijk HF-programma.
Bij de overgang naar KI Zuid werd het station in 1986 gesloten.
Bestemming ki-station: verbouwd tot kampeerboerderij.
Opheffing vereniging door fusie in KI Zuid-Nederland per 1 september 1987

Federatie KI West-Brabant
Opgericht 1 november 1975 met als leden KI Etten, KI Wouw, KI Tholen, KI Roosendaal.
Per 1 november 1976 sloten aan KI Gilze en KI Alphen.
Centraal KI-station is gelegen aan de Sprundelsebaan 300 te Etten-Leur
In 1980 is het station uitgebreid.
Voorzitter:
Marinus Pijs, Etten-Leur 1975 – 1987
Directeur:
Dick Wiglema 1975 – 1987
Grootste omvang 1e inseminaties: in 1984 73.620
Grootste omvang stierenstapel: in 1985 53
Meest gebruikte stieren: Niertje’s Frans Adema, Haersma Keimpe (FH)
Astor, Alfons, Astro (HF)
Oprichting topcoöperatie KI Zuid-Nederland per 1 september 1985.
Opheffing Federatie door aansluiting bij KI-vereniging Zuid-Nederland per 1 november 1987.

In 1948 is opgericht de Bond van KI-verenigingen in Noord-Brabant.
Deze Bond kende alle KI-verenigingen, zowel zwart- als roodbont, als lid.
Voorzitter:
Piet van Rijswijk, Udenhout
Secretaris:
Walter Jacobs (ex broeder Alcuïnus), Kweekschool, Dongen

Deze Bond ging in 1969 op in de Bond voor de Rundveeverbetering in Noord-Brabant.
Voorzitter:
Jan van Doren, Best 1969 – 1975
Cas van Vlokhoven, Lierop 1975 -1982
Secretaris:
Ir. Wim Blauwhof, Tilburg 1969-1976
Frans Kuijpers, Moergestel 1976-1982

Bij de fusie in 1982 ging deze Bond weer op in de Bond voor de Rundveeverbetering en de Rundveehouderij in Noord-Brabant (PBR).
Voorzitters:
Kees Verhoeven, Drunen 1982 – 1986
Marinus Pijs, Etten-Leur 1986 – 1987
Secretaris:
Frans Kuijpers, Moergestel

Door fusie met PBR Limburg ontstond in 1988 de Bond voor de Rundveeverbetering en de Rundveehouderij in Noord-Brabant en Limburg (PBR).
Voorzitters:
Marinus Pijs, Etten-Leur 1988 – 1991
Hans Huijbers, Wintelre 1991 – 1998
Secretaris:
Frans Kuijpers, Moergestel
Deze Bond ging per 1 september 1998 op in de landelijke coöperatie CR Delta.

Moergestel, november 2016.