KI-verenigingen in Limburg

Inseminator Jac. Reinders verrichtte op 18 december 1946 in Sevenum de eerste inseminatie van een koe in Limburg. Reinders had kort tevoren met nog 4 collega’s uit Limburg zijn opleiding voltooid aan de Diergeneeskundige Faculteit in Utrecht. Daarna ging het snel. In enkele jaren tijds ontstond overal in Limburg de gelegenheid voor kunstmatige inseminatie van het rundvee. Steeds beperkten de KI-stations zich tot een veeras: roodbont MRIJ in Noord- en Midden-Limburg en zwartbont FH in het uiterste zuiden. Kenmerkend voor Limburg was dat de stierhouderij veelal in handen was van de zuivel en dat van daaruit de kunstmatige inseminatie werd opgestart. Dit was het geval in Heerlen, Sittard, Roermond, Sevenum en Venray. Zo had zuivelcoöperatie ‘St. Rosa’ in Sittard eind 1946 de beschikking over 27 dekstieren, waarvan er 2 werden aangewezen voor kunstmatige bevruchting. Een jaar later waren er geen natuurlijk dekkende stieren meer en zo ging het overal. In de loop der jaren kwamen de KI-verenigingen op eigen benen te staan. Met het doel om de veehouders meer beter fokkende stieren te kunnen bieden fuseerden de roodbonte KI-verenigingen in 1968 in MRIJ KI-Limburg. KI Zuid-Limburg bleef nog lange tijd zelfstandig, zocht ondertussen naar samenwerking met zwartbonte ki-verenigingen elders in het land, maar fuseerde toch in 1982 met MRIJ KI Limburg tot KI Limburg. In 1985 zou KI Limburg een van de voortrekkers zijn bij de oprichting van KI Zuid Nederland. Begin jaren 80 ontstond uit particulier initiatief KI Samen. Door een vroeg gebruik van rode en zwarte Holsteinstieren en de nieuwe mogelijkheid van DHZ-KI, waarbij de veehouder zelf op zijn bedrijf mocht insemineren, kreeg KI Samen ruimte om te groeien.

KI-Centrum ‘Midden-Limburg’
Gestart op 17 mei 1947
Opgericht door de stierhouderijen te Heythuysen, Ospel, Stramproy in federatief verband.
De eerste stieren stonden bij Ant. Dings en Vossen op de Kouk in Heythuysen.
In 1948 sloten Maasbracht en Beesel aan.
Station in gebruik genomen eind 1951.
KI-station is gelegen Aan het Broek 6 in Heythuysen.
Voorzitter:
Pierre van Heugten, Baexem
Bedrijfsleider/secretaris:
Harry Gubbels

Grootste omvang 1e inseminaties: in 1968 20312.
Grootste omvang stierenstapel: 26 stieren in 1965.
Belangrijkste stieren: Frans 2, Marie’s Dirk, Marnix van Veldkampstede.
Varkens-KI van 1960 -1970 op het adres Aan de Bergen 4 in Heythuysen, daarna over
naar Varkens-KI Limburg.
Einde vereniging door fusie in MRIJ KI Limburg per 1 januari 1969.

KI-vereniging Roermond
Gestart 5 juli 1948.
Opgericht door de zuivelcoöperatie ‘ St Christoffel’.
In 1949 volgde aansluiting bij het KI-Centrum ‘Midden-Limburg’ te Heythuysen.
Per 1 januari 1950 ging KI Roermond weer zelfstandig verder en sloot Beesel daar aan.
In 1958 kwam KI Roermond op eigen benen te staan los van de zuivel.
Station in gebruik genomen 1948
KI-stieren staan bij M. Geelen, Melenborg in Haelen
Voorzitter:
M.Pijls, Buggenum

Bedrijfsleider/secretaris:
Willem Wolfhagen

Grootste omvang 1e inseminaties: 4544 in 1961.
Grootste omvang stierenstapel: 7 stieren in 1961.
Belangrijkste stier: Martha’s Paul.
Einde vereniging door fusie met het KI-Centrum ‘Midden-Limburg’ in 1961.

KI-vereniging ‘Helden e.o.’
Opgericht in het voorjaar van 1947.
Opgericht door de fokvereniging en stierhouderijen in Helden
Station in gebruik genomen in 1947
KI-station is gelegen aan de Groenstraat 2 in Everlo – Panningen.
Voorzitters:
Willem Grommen, Beringe 1947 – 1964
Drees Crommentuyn, Beringe 1964 – 1968
Bedrijfsleider:
Harrie Smeets

Grootste omvang 1e inseminaties: in 1968 5418.
Grootste omvang stierenstapel: 9 stieren in 1968.
Belangrijkste stieren: Paul 9748, Mina 14’s Hein, Pietha’s Dirk, Gust 20663.
Einde vereniging door fusie in MRIJ KI Limburg per 1 januari 1969.
Bestemming ki-station: woonhuis

In 1971 bouw van het berenstation van Varkens-KI Limburg aan de Maasbreseweg 65 in Helden.

KI-Centrum ‘Noord-Limburg’
Opgericht 11 november 1952.
Opgericht als federatie door de KI-verenigingen Horst, Kring Bergen en Kring Venlo.
Aansluiting KI-vereniging Sevenum per 1 juli 1954.
In 1962 is overgegaan naar een individueel lidmaatschap.
Als eerste in Limburg was begonnen KI Sevenum in december 1946
KI Horst startte in de zomer van 1947 evenals de KI in Bergen (Afferden).
KI Venlo startte in 1952.
Station in gebruik genomen in november 1954.
KI-station is gelegen Tongerloseweg 32 in Hegelsom.
Voorzitters:
Jenniskens, Horst
Jos Rutten, Grubbenvorst
Piet v d Goor, Sevenum

Bedrijfsleider:
Jac. Reinders

Grootste omvang aantal 1e inseminaties: 15808 in 1968.
Grootste omvang stierenstapel: 22 stieren in 1968.
Belangrijkste stieren: Netje’s Jan 1, Miena’s Fox 6, Hentje’s Roland, Kazan 19655, Fenny’s Roland.
Varkens-KI van 1960 – 1970, daarna over naar Varkens-KI Limburg.
Einde vereniging door fusie in MRIJ KI Limburg per 1 januari 1969.
Bestemming ki-station: paardenbedrijf met manege.

KI-vereniging ‘ Venraij’
Gestart 28 november 1950.
Opgericht door de Coöperatieve Zuivelfabriek Venraij (Commissie voor Veeverbetering).
Stieren staan bij Louis Weijs, Steegse Peelweg 15 in Leunen.
Voorzitters:
Henri Asselberghs, Leunen
Grad Rutten, Wanssum

Bedrijfsleider:
Thei Willemsen

Grootste omvang aantal 1e inseminaties: 6215 in 1961.
Grootste omvang stierenstapel: 6 stieren in 1960.
Belangrijkste stieren: Mia’s Paul Pref.2, Norma’s Gustaaf.
In 1961 schreef het Landbouwschap voor, dat een KI-vereniging een zelfstandige organisatie diende te zijn. De Commissie voor Veeverbetering was voorstander van aansluiting bij het KI-centrum ‘Noord-Limburg’. Hierover waren de veehouders in het gebied het echter niet eens.
Wel hier mee eens waren de leden in de 3 Maasdorpen, die per 1 januari 1962 aansloten bij KI Horst. Voor de gemeente Venraij bleef de zuivelfabriek de KI verzorgen tot 1 juli 1962.
Op 13 januari 1962 richtten de voorstanders van fusie de Coöperatieve KI-vereniging ‘Venraij’ op. Deze vereniging sloot aan bij de federatie KI-Centrum’ Noord-Limburg’ te Horst.
Voorzitter werd Jan Rambags te Castenray.
Per 1 juli 1962 volgde een fusie met het KI-Centrum ‘Noord-Limburg’ te Horst.
Ongeveer 60% der leden ging niet mee in de fusie.
En zo ontstond de KI-vereniging ‘Nieuw Leven’ te Venraij
Opgericht 5 mei 1962, die ging insemineren vanaf 1 juli 1962.
KI-station bleef aan de Steegse Peelweg 15 in Leunen.
Voorzitter:
Harrie Jenniskens, Ysselsteyn
Bedrijfsleider:
Thei Willemsen

Grootste omvang aantal 1e inseminaties: 5198 in 1968.
Grootste omvang stierenstapel: 7 stieren in 1968.
Belangrijkste stier: Karel 22565.
Einde vereniging door fusie in MRIJ KI Limburg per 1 januari 1969.

KI-vereniging ‘Sittard’
Gestart 17 januari 1947.
Opgericht door de zuivelcoöperatie ‘St Rosa’.
De eerste stieren stonden bij de gebr. Kallen, Ophovenerhof in Sittard.
Station in gebruik genomen in 1953.
KI-station is gelegen aan de Millenerweg 20 te Sittard.
Voorzitters:
Max Haan, Nieuwstadt 1947 – 1967
Hub. Kallen, Sittard 1967 – 1968
Bedrijfsleider:
Jos Salden

Grootste omvang aantal 1e inseminaties: 9026 in 1963.
Grootste omvang stierenstapel: 6 stieren in 1968.
Belangrijkste stieren: George 2, Jenni’s Roland, Jans 9’s Boris.
Van 1958 t/m 1963 werden ook de inseminaties in de Zelfkant verzorgd.
Einde vereniging door fusie in MRIJ KI Limburg per 1 januari 1969.

KI-vereniging ‘Zuid-Limburg’
Opgericht 1 november 1956.
Ontstaan door fusie van de KI-verenigingen ‘De Mijnstreek’ te Heerlen en ‘Margraten e.o.’
KI De Mijnstreek is opgericht door de zuivel in de zomer van 1947.
De stieren van De Mijnstreek stonden op Hoeve Rivieren bij H. Vaessen in Klimmen.
KI Margraten is opgericht eind 1952.
De stieren van KI Margraten stonden bij Jan Willems, Bovenste Puth 55 in Schinnen.
Station in gebruik genomen in 1960.
KI-station is gelegen aan de Kersboomkensweg 67 te Wijnandsrade.
Voorzitters:
Jean Vaessen, Simpelveld 1956 – 1972
Emile Franssen, Epen/Sibbe 1972 – 1980
Jozef Schoonbroodt, Vaals 1981- 1982
Directeur:
Hub. Laeven

Grootste omvang aantal 1e inseminaties: 19877 in 1981.
Grootste omvang stierenstapel: 22 stieren in 1981.
Belangrijkste stieren: Pietje’s Adema 4, Haubois Wouter, Haubois Deen Pref. B,
Herovina G14.
Varkens-KI van 1961 – 1970, daarna over naar Varkens-KI Limburg.
Einde vereniging door fusie met MRIJ KI Limburg per 1 november 1982.
Bestemming KI-station: aangekocht door de gemeente.

De Bond van KI-verenigingen in Limburg is opgericht in 1952.
Alle KI-verenigingen waren als lid aangesloten bij deze Bond.
Voorzitters:
M. Peters, Biezenhof, Geleen 1952 – 1961
J. Diederen, Graetheide 1961 – 1966
P. van Heugten, Baexem 1966 – 1969?

Secretaris:
W. Venner 1952 – 1961
Ir. J. de Jonge 1961 –1969?

MRIJ KI Limburg
Opgericht 1 januari 1969.
KI-station is gelegen Aan het Broek 6 in Heythuysen.
In 1974 werd het KI-station verbouwd en uitgebreid.

Voorzitters:
Pierre van Heugten, Baexem
Piet v d Goor, Sevenum
Jan Gielen, Wanssum

Bedrijfsleider/secretaris:
Harry Gubbels

Grootste omvang aantal 1e inseminaties: 59599 in 1981.
Grootste omvang aantal stieren: 56 stieren in 1981.
Belangrijkste stieren: Barend 2, Rolanda’s Gustaaf, Walter Pref.2, Roland 4, Daan.
In 1975 werd de eerste stier van een vleesras aangekocht, de stier Utente van het Piemonteseras.
Einde vereniging door fusie met de zwartbonte KI-vereniging Zuid-Limburg per 1 november 1982

KI-vereniging ‘Limburg’
Opgericht 1 november 1982.
Ontstaan door fusie van KI-vereniging ‘Zuid-Limburg’ met de MRIJ KI Limburg.
KI-station is gelegen Aan het Broek 6 in Heythuysen.
In december 1982 werd de nieuwe stierenstal in gebruik genomen.
Voorzitter:
Jan Gielen, Wanssum

Bedrijfsleider/secretaris:
Harry Gubbels 1982 – 1984
Thei Willemsen 1984 – 1987

Grootste omvang aantal 1e inseminaties: 93544 in 1984.
Grootste omvang stierenstapel: 98 stieren w.v. 76 roodbont en 22 zwartbont.
Belangrijkste stieren: Elias (MRIJ).
Stieren van het landelijk HF-programma (zwartbont).

Oprichting topcoöperatie KI Zuid-Nederland per 1 september 1985.
Einde vereniging door volledige fusie in KI Zuid-Nederland per 1 september 1987
Bestemming KI-station: clubgebouw golfbaan.

KI Samen
Opgericht 19 januari 1980.
Opgericht door Antoon van Nieuwenhoven te Ospel en de gebroeders Bas en Theo Engelen te Grashoek.
Eerste stieren aanvankelijk gestald bij KI Land van Cuijk.
Ki-station vanaf 1983 in Ell.
De stieren verhuisden begin 1988 naar het KI-station aan de Lorbaan 27 in Grashoek.
Nieuwe stierenstal op deze locatie in 1996 en opnieuw in 2006.
KI Samen kende uit de aard der zaak geen gebiedsafbakening en leverde sperma door het hele land.
Voorzitter:
Antoon van Nieuwenhoven, Ell 1980 – 1990
Bas Engelen, Grashoek 1990 – heden

Secretaris:
Theo Engelen
Directeur:
Ir. Gerard Scheepens

Aantal verrichte inseminaties: 52.717 in 1990.
Aantal verrichte 1e inseminaties: 80.423 in 2007 (na 2010 zijn geen gegevens bekend).
Aantal verkochte doses sperma nationaal in 2010: 280.000
Aantal stieren: 210 in 2006 (geen latere gegevens bekend).
Belangrijkste stieren: Alpenrex, Möhoeve Trademark, Thunder v d Wilg, J&G Malando (RHF)
Triosex, Lightning, Skalsumer Jorryn, Ponsstar Shogun, Big Malki (HF)
KI Samen was tot 1 september 1998 lid van de Provinciale Bond voor de Rundveefokkerij en de Rundveehouderij in Noord-Brabant en Limburg (PBR). Toen de PBR op deze datum fuseerde in CR Delta ging KI Samen daarin niet mee.

Moergestel, november 2017, Frans Kuijpers